 |
|
RosaAnna Pironti
da Giuseppe Ungaretti
|
NATALE
Napoli il 26 dicembre 1916
Nun tengo genio
'e summuzzà
int'a nu gliommero
'e vie
Tengo tanta
sfattezza
ncopp' ê spalle
Lassàteme accussì
comm'a na
cosa
appusata
a nu
pizzo
e smentecata
Ccà
nun se sente
ato
c' 'o càuro bbuono
Stongo
cu 'e qquatto
capriole
'e fummo
r' 'o fucularo
|
Giuseppe Ungaretti |
Renato Casolaro
da Omero
| ’O
suonno ’e Nausica
(Odissea, VI, 1-47)
E llà accussì durmeva // Odisseo
’nzisto gluriuso
strutto p’ ’o suonno e ’a fatica. // ’A
copp’ ’a mano, Atena
jette â città e add’ ’o popolo //
’e ll’uommene Feace.
Chiste stevano ’e casa // a na terra assaje grossa,
Ipereja,
vicino add’ ’e Ciclope, // uommene cammurriste,
|
Omero |
ca ll’accrastavano, e erano
// assaje cchiù forte ’e lloro.
’A llà
’e ffacette partì // Nausitòo, ch’era
comm’a nu ddio,
e assietto lle dette a Scheria, // ’a l’uommene
arrasso, ’ngignuse,
e attuorno â città // nce aizaje ’e mmura,
// facette ’e ccase,
e nce facette ’e tempie // p’ ’e ddie, e ’e
terre spartette. |
Ma chillo, cugliuto d’ ’a
sciorta, // a ll’atu munno era juto,
e mo’ cumannava Alcinòo, // ca ’e penziere
ll’aveva da ’e ddie.
 casa ’e chisto
va ’a dea // uocchieceleste Atena,
penzanno a comme puteva // fà turnà a Odisseo
ll’anemuso.
E ghiette int’ ’a cammera bella // addò ’a
dinto na piccerella |
steva cuccata, ch’era //
tale e quale, a bellizze, a li ddie:
Nausicàa, ’a figlia // d’Alcìno ’o
curaggiuso;
e ddoje cumpagne (tenevano // ’e ssette bellizze d’
’e Grazie)
stevano annanze ’a porta // sbrennente; e sta porta era
’nchiusa.
Comm’a ’nu sciuscio, Atena // zumpaje d’ ’a
guagliona a lu lietto, |
e comme lle fuje // vicino a ’a
capa, // a parlà se mettette,
facennose ’a soccia d’ ’a figlia ’e
// Dimante, fammuso p’ ’e nnave,
ch’era d’ ’a stessa età, // e assaje
lle vuleva bene.
Eguale a chesta, dicette // l’uocchieceleste Atena:
“Neh, Nausìca, accussì // sciaurata t’ha
fatta mamma? |
’E vveste toje sbrennente
// mo’ stanno llà abbandunate
quanno pe’ tte ’e spusarizio // è tiempo,
e belli vestite
t’haje da mettere tu // e ll’haje ’a dà
a chi t’accumpagna.
’E fatte comm’a chisto
// ne parlano tutte quante,
e so’ ’mpurtante, // e te fanno cuntente // ’o
pate e ’a mamma. |
Jammo pirciò a lavà
’e panne, // appena ca sponta ’o sole,
e io te vengo appriesso // e t’aiuto, ca ampressa ampressa
hann’ ’a stà pronte, // pecché nun
haje cchiù // da essere zita:
te vonno già pe’ mugliera // ’e cchiù
nobbele dint’ ’o paese,
’e meglie ’e
tutt’ ’e Feace, // e tu si’ d’ ’a
razza lloro. |
Ma jammo bella, dincello // a pateto
a primma matina
ca t’appriparasse nu carro // cu’ ’e mmule,
ca ’a rrobba purtasse,
li vveste e li ccurreje, // e mante e mantielle alicante.
Pure pe’ te accussì // a cammenà è
cchiù bello
ca a pede: assaje luntano // stanno li lavature”. |
Doppo accussì parlato, //
Atena uocchieceleste
sagliette ’ncopp’ a ll’Olimpo, // addò
stanno - diceno - ’e ccase
sempe cuiete d’ ’e ddie: // viento maje ’e
scutuleja,
maje nun ’e ’nfonna trupèa, // neve ’un
ce cade maje;
ma n’aria ce sta senza nuvole, // e chiara ce scorre ’a
luce:
llà dinto se spassano ’e ddie, // felice pe’
tutt’ ’a jurnata.
Llà se ne jette Atena // doppo ’mmezziata ’a
guagliona. |
Paolo Martino
da Cecco Angiolieri
Tre cose solamente mi so’ in grado
Tre cose voglio, i’ m’accuntent’
’e poco.
ma nun ’e pozz’ave’ comme vurria:
e songo ’e femmene, ’a cantina e ’o juoco;
sulo accussì cchiù allero camparrìa.
Ma è arraro ca m’attocca chistu sfoco,
uno senza denare addò s’abbìa;
si nce penzo m’arraggio e piglio fuoco,
pe’ duie solde me perdo ’a fantasia.
E dico: - Adda passa’ nu diciassette!
Chi? Patemo ca me tene a stecchetto,
ca i’ sulo pe’ nu sfizio iess’in manette.
Manca a Pasca riala nu cunfietto,
primma ca chillo man’â sacca mette
’o lupo va a ferni’ ’mmocc’ ’o crapetto!
Paolo
Martino
da Giacomo Leopardi
L’infinito
L’aggio tenuto sempe dint’ ’o
core
stu pizzo ’e muntagnella sulitaria
e st’arravuoglio ’e frasche ch’è
nu muro
ca m’annasconne addó fernesce ’o mare.
Ma si m’assetto e guardo i’ me figuro
’na luntananza ca nun tene fine,
’nu silenzio ca mai nisciuno ha ’ntiso,
’na pace ’e Dio ca manco mparaviso.
Troppo pe’ n’ommo, quase fa paura.
E quanno ventulea mmiez’ a ’sti fronne
chillu silenzio ca me dà ’o scapizzo
cu ’sta voce d’ ’o viento se cunfronna
e me veneno a mente ’e ccose eterne
’nzieme cu chelle ca se so’ perdute
e penzo ’e tiempe ’e mo e ne sento ll’eco.
Cu ’o penziero me sperdo int’ ’o sprufunno
e doce doce me ne vaco ’nfunno.
|
Leopardi |
| Raffaele
Rizzo
da Eugenio Montale
’E limune
( a S.D.N. )
Siènt’a mmé, ’e
puète alletterate
se moveno surtanto mmiez’ ê ppiante
cu’’e nomme poc’ausàte:
aùsciulo, liustro e acànto.
A mmé me piaceno chelli stradulelle
ca spontano addó ’e fuosse
so’ cchine d’èvera, e dint’ô
lavarone
acchiappano ’e guagliune n’anguilla allesenùta.
Chelli vviarelle, ca scarrùpo-scarrùpo
scènneno, pe mmiezo ê ccanne,
nfino abbasc’ê ciardìne, nfra ll’arbere
’e limone.
Meglio si chist’aucielle ammuinatùre
scumpàreno ’int’ ô cielo azzurro-azzurro.
Cchiù cchiaro mo se sente ’stu ciuciù
d’’e ffronne, dint’a ll’aria ca
quase nun se move
e ’st’addore ca sta mpastato â terra
e cchiove mpietto na ducezza squièta.
Ccà, d’ê ffrennesìe e d’ê
ppassione,
pe mmiraculo s’è azzettùta ’a
guerra,
ce attocca pur’ a nnuje, ca nun tenimmo niente,
nu poco ’e ’sta ricchezza,
ll’addore d’’e limùne.
Tu vire, dint’ ô silenzio addó
ogne ccosa
s’abbandona e pare ca llà-llà
sta sbruvignànno ll’urdemo segreto,
ê vvote ce s’aspetta
’o ’i llòco, ’o sbaglio d’’a
Natura,
addó ’o munno pare ca se ferma,
’o filo ca se spezza o ca se mbroglia
e te lassa “a ffaccia a ffaccia” cu na verità.
Te guarde attuorno
e cu ’e pensiere cirche, aunìsce e sparte;
mbriacato ’a chist’addore
quanno se va stutanno ’o juorno.
E, dinte a cchist’abbiénto, vire
cu ogn’ombra umana ca s’alluntana,
nu Ddio tutto nquitàto.
Ma se ne va ’a lusinga, e ’o
tiempo torna ancora
dint’ô burdello d’’e ccittà,
addó se vere
a ppiezze ’o cielo azzurro,
llà ncoppa, mmiez’ ê curniciùne.
Chest’acqua nfràceta ’o tturreno; t’astregne
’a pucundrìa ’e vierno ncopp’ ê
ccase,
’a luce s’ammiccèa – se fa amara
ll’anema.
Quanno nu juorno ’a dinto a nu spiraglio
nfra ll’àrbere ’e na curtina
ce accumpàreno ’e gialle d’’e limùne;
e ’o friddo se ne fùje d’ô core,
e mpietto ce schioppano
’e ccanzone llòro
’e ttròmme d’oro ’e na luce c’abbaglia.
Nun ce ’a spià ’a parola
Nun ce ’a spià ’a parola
ca pò squadrà ogni llato
’e ll’anema nosta strèveza, e a llettere
’e fuoco
ce ô ddice, e splenne comm’a nu sciore
perduto ’int’ a na terra chiena ’e povere.
Ah, ll’ommo ca se ne va sicuro,
amico suio e amico ’e ogn’ata gente,
e mmanco ’a vede ll’ombra soia ca ’o sole
stampa ncopp’a nu muro sfravecato!
Nun ce spià qua’ chiave pò
arapì ’stu munno,
na parola storta, secca comm’ a nu spruoccolo.
Nuje chesto sulo, ogge, te putimmo dicere,
chello ca nun simmo, chello ca nun vulimmo.
|
Montale |
|
Claudio Pennino
da Andrew Marvell
Si tenessemo 'o tiempo
Si nuie tenessemo tiempo abbastante,
i’ capesse ’o ppecché site restiva.
Senza pressa, assettate,
penzassemo a comme fa passà
na iurnata d’ammore longa assaie.
Io ve veness’appriesso
fino e ’o iuorno d’ ’o Giudizzio,
e vuie, ve putisseve annià
fino a quanno ve piacesse.
Ve desse tutt’ ’o tiempo ca
vulite,
e i’ me pigliasse
tutt’ ’o tiempo ca ce vo’.
Nun me bastassero nu centenare d’anne
pe ve cumplimentà chist’uocchie belle;
e, n’ati cciento,
pe ludà ’sta faccia.
Me pigliasse duicient’anne ancora,
pe chistu pietto ianco comm’ ’o llatte,
e trentamila, ammeno,
primma ’e vasà ’sta vocca.
Pecché, senz’esaggerazzione,
’sti cceremmonie vuie ve mmeretate.
Ma, arret’ ’e spalle,
già sento ’o Carro d’ ’o Tiempo
ca s’avvicina lesto,
e, annanz’a nuie, sulo ll’Eternità.
E d’ ’a bellezza vosta che ne
resterrà?
e che restarrà d’ ’o canto mio? Niente.
E allora, a chi aspettammo?
Pe tramente ’o culore d’ ’a giuventù
mo ve pitta ’a faccia
comm’ ’a rusata d’ ’a matina,
mo ca ll’anema brucia
comm’a ffuoco ardente,
fin’a cché tenimm’ancora tiempo,
vedimmoncenne bbene,
subbeto,
comm’aucielle rapace amuruse,
subbeto,
cunzumammo ’o tiempo nuosto,
primma ca ’o tiempo ce cunzume a nnuie.
|
Andrew Marvell |
|
